ဝါဆိုသကၤန္း ကပ္လွဴျခင္းအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
ဝါဆိုျခင္း၊ ဝါကပ္ျခင္း
ဝႆာဝါသ - ဝါဆိုျခင္း၊ ဝါကပ္ျခင္း၊ မိုးသုံးလအတြင္း ဝါဆိုသည့္ ေက်ာင္းတိုက္ အာရာမ္တြင္းမွာ ေနရျခင္း။
ဝါဆိုမႈသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္ကပင္ ရွိခဲ့သည္။ ဝါဆို၊ ဝါကပ္ ဥပေဒ မပညတ္မီက ရဟန္းမ်ားသည္ ဥတုသုံးလီ ေနပူ၊မိုးရြာမေရွာင္လွည့္လည္ သြားလာေနခဲ့ၾကသည္။ မိုးကာလလူတို႔စိုက္ပ်ဳိးထားေသာ စိုက္ပ်ဳိးပင္မ်ားကိုရဟန္းတို႔ ေက်ာ္ျဖတ္ နင္းၾကသျဖင့္စိုက္ပ်ဳိးပင္မ်ား ပ်က္ဆီးေသာေၾကာင့္ လူတို႔က ရဟန္းမ်ားကို ကဲ့ရဲ႕ၾကသည္။
ျမက္သစ္ပင္၊ ေရေပါက္ငယ္မ်ား ကိုပင္ အသက္ရွိသည္ဟု ယူဆသူမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဘုရားသားေတာ္ ရဟန္းမ်ားသည္ အပင္ငယ္မ်ားႏွင့္ ပုိးမႊား မ်ားကို နင္းေျခဖ်က္ဆီးလွ်က္ တစ္ ႏွစ္ပတ္လုံး ခရီးသြားေနၾကပါသနည္း။ သာသနာျပင္ပ တိတၴိတို႔ေသာ္မွ မိုးဥတုတြင္ ခရီးမထြက္ပဲ ေၾကာင့္ၾကမဲ့ ေနႏိုင္ၾကသည္။ ယုတ္စြအဆုံး ငွက္ တိရစၧာန္တို႔ေသာ္မွ မိုးကာလတြင္ အသုိက္၌ေနၾကသည္။ အပင္ငယ္မ်ား၊ သတၱဝါငယ္ ေလးမ်ား ပ်က္ဆီး ေသေၾကၾကရသည္ဟု ကဲ့ရဲ႕ ျပစ္တင္ ႐ႈံ႕ခ်ၾကသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဘုရားရွင္က ရဟန္းေတာ္မ်ား မိုးသုံးလကာလပတ္လုံး ခရီးမထြက္ရေသာ ဝါဆို ဝါကပ္ ဥပေဒကို ပညတ္ခဲ့ရသည္။
ဝါကပ္ျခင္းႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္
(၁) ပုရိမဝႆာဝါသ - ပထမဝါကပ္ျခင္း၊ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔၌ ဝါကပ္၍ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေန႔တြင္ ဝါကြၽတ္သည္။
(၂) ပစိၧမဝႆာဝါသ - ဒုတိယဝါကပ္ျခင္း၊ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔၌ ဝါကပ္၍ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႔တြင္ ဝါကြၽတ္သည္။
ဝါဆိုသကၤန္းကပ္လွဴျခင္း
ရဟန္းမ်ားကို ဘုရားရွင္က ဝါဆိုဝါကပ္ ခြင့္ျပဳေတာ္မူၿပီးေနာက္ ႏွစ္အတန္ၾကာတြင္ ဘုရားရွင္ကလူတို႔လွဴဒါန္း ေသာ သကၤန္းကို ခြင့္ျပဳခဲ့ရာ ဝါဆိုသကၤန္း လွဴဒါန္းလိုေသာ သူတို႔သည္ ဝါဆိုဝါကပ္ၾကေသာ ရဟန္းမ်ားကို ဝါဆိုခ်ိန္ ဝါတြင္းအခ်ိန္ ဝါကြၽတ္ခါနီးအခ်ိန္ တို႔၌ဝါဆိုသကၤန္းကို ကပ္လွဴၾကပါသည္။ ဝါဆိုသကၤန္းမ်ားကိုေစတနာ သံုးတန္ ျပ႒ာန္းၿပီး ဤေက်ာင္းတိုက္မွာ ဝါကပ္ေတာ္မူၾကေသာ သံဃာေတာ္အရွင္ျမတ္မ်ား ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ က်န္းမာ ခ်မ္းသာစြာျဖင့္ ပရိယတၱိအက်င့္၊ ပဋိပတၱိအက်င့္ေတြကို က်င့္ႀကံႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္ႏိုင္ရန္အတြက္္ သကၤန္းကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ပူပင္ေၾကာင့္က်မႈမရွိေစရန္ ဝါဆိုသကၤန္း အျဖစ္ျဖင့္ လွဴဒါန္းႏိုင္ၾကပါသည္။
ဝါဆိုသကၤန္းလွဴဒါန္းရျခင္းအက်ိဳး
'' အရဟတၱဓဇ'' ေခၚ ရဟႏာၱတို႔၏ အလံတံခြန္သဖြယ္ျဖစ္ေသာ ဤဝါဆိုသကၤန္းကို လွဴဒါန္းရသျဖင့္ . . .
'' ဝတၴေဒါ ေဟာတိ ဝဏၰေဒါ ''
'' ဝတၴဒါေနန ဝဏၰသမၸတၱိ ပဋိလာေဘာ '' ဟူေသာ ေဒသနာေတာ္မ်ားအရ သကၤန္း၏ အဓိကအက်ိဳးျဖစ္ေသာ ' အဆင္းလွျခင္း ' ဟူေသာ အက်ိဳးကို ဧကန္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။
ထို႔ျပင္ ဘဝသံသရာ က်င္လည္ရစဥ္ဝယ္ -
'' ေရႊသို႔အဆင္း၊ ျမဴေၾကးကင္၍
ေရာင္ဝင္းထိန္ပ၊ ႏူးည့ံရ၏၊
မကသိန္းဖိုး၊ ပုဆိုးရေလ၊
ညိဳေရႊျဖဴနီ၊ ဤရွစ္လီသည္၊
က်မ္းညီသကၤန္း လွဴက်ိဳးတည္း။ ''
ဟူေသာ အပဒါန္လာ သကၤန္းအက်ိဳး (၈)မ်ိဳးကိုလည္း ရဦးမည္ျဖစ္၏။
ထုိမွတပါး '' ဣဒံ ေမ ပုညံ အာသဝကၡယံ ဝဟံ ေဟာတု-တပည့္ေတာ္၏ ဤဝါဆိုသကၤန္းအလွဴသည္ အာသေဝါ တရားေလးပါး ကုန္ရာကုန္ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ မဂ္ၫာဏ္ ဖိုလ္ၫာဏ္ ျမတ္နိဗၺာန္ကို ဧကန္ေရာက္ေအာင္ ရြတ္ေဆာင္ႏိုင္ ပါေစ '' ဟု ဆုေတာင္း လွဴဒါန္းခဲ့ေသာ္ ဒုကၡခပ္သိမ္း ၿငိမ္းရာျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ ဟူေသာ အက်ိဳးအျမတ္ကို မလြဲမေသရေပမည္။
ဝါဆိုသကၤန္း အေမး၊ အေျဖ က႑
ေမး။ ။ ဝါကပ္တာ(ဝါဆိုတာ)ကဘယ္ႏွမ်ိဳး ရွိပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ပုရိမဝါ ကပ္ျခင္း၊ပစၧိမဝါ ကပ္ျခင္းလို႔ ဝါကပ္ျခင္း ၂ မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္တစ္ရက္ေန႔မွာ ဝါကပ္တာဟာ ပုရိမဝါကပ္တာ(ေရွ႕မွာျဖစ္တဲ့ဝါကပ္တာ)ပါပဲ။ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ တစ္ရက္ေန႔မွာ ဝါကပ္တာဟာ ပစိၧဝါကပ္တာ (ေနာက္ျဖစ္တဲ့ ဝါကပ္တာ)ပါပဲ။
(ခုဒၵသိကၡာ ဘာသာဋီကာ၊ ၃၉၅)
ေမး။ ။ ဘယ္လို ရွင္၊ရဟန္းကပစိၧမဝါ(ဒုတိယဝါ)ကို ကပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေျဖ။ ။ ပုရိမဝါ က်ိဳးပ်က္တဲ့ ရဟန္းနဲ႔ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေၾကာင့္ပုရိမဝါ မကပ္ခဲ့တဲ့ ရဟန္းဟာ ပစိၧမဝါ(ဒုတိယဝါ)ကို ကပ္ႏိုင္ပါတယ္။
(ခုဒၵသိကၡာ ဘာသာဋီကာ၊ ၃၉၈)
ေမး။ ။ ဝါထပ္တယ္ဆိုတာ ဘာကိုေခၚတာပါလဲ။ ဘာေၾကာင့္ ထပ္ရတာပါလဲ။
ေျဖ။ ။ ဝါေခါင္လကို ဝါေခါင္လလို႔မျပဳဘဲ'ဝါဆိုလ'လို႔ ထပ္ၿပီး့ျပဳတာကို'ဝါထပ္တယ္'လို႔ေခၚစမွတ္ ျပဳၾကတာပါပဲ။ အဲဒီလို ဝါဆိုလ ႏွစ္ထပ္ျဖစ္ရတာမွာလည္းရက္ မစံုလေတြကို ျပန္ၿပီးအစားေပးေသာအားျဖင့္ ေကာင္းကင္ကေန သြား ၊ လ သြားနဲ႔ ကိုက္ညီေစလိုလို႔ပါပဲ။
(မဟာဝါ ဘာသာဋီကာ(ဒု)၊ ၅ )
ေမး။ ။ ဘုရားရွင္က ဘာ့ေၾကာင့္ ဝါဆိုဖို႔ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့တာပါလဲ။
ေျဖ။ ။ ဘုရားရွင္က ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းမွာသီတင္းသံုးေတာ္မူပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘုရားရွင္က ရဟန္းေတြအား ဝါဆိုဖို႔ ခြင့္မျပဳရေသးပါ။ရဟန္းေတြက ေဆာင္း၊ ေႏြ၊ မိုး ဥတုသံုးပါးလံုး ခရီးလွည့္လည္ၾကပါတယ္။ လူေတြက ဒီလို ကဲ့ရဲ႕ ႐ႈတ္ခ် အျပစ္တင္ၾကပါတယ္။ 'ဒီဘုရားသားေတာ္ရဟန္းေတာ္ေတြက ေဆာင္း၊ ေႏြ၊ မိုး ဥတုသံုးပါးလံုး ဘာလို႔ ခရီး လွည့္လည္ၾကတာလဲ။ စိမ္းစိုတဲ့ ျမက္ေတြကို နင္းေခ်ကာ ကာယိေႁႏၵတစ္ခု ရွိတဲ့သတၱဝါကို ၫႇဥ္းဆဲၾကတယ္။ သတၱဝါ ငယ္ေလးမ်ားစြာကို ၫႇင္းဆဲႏွိပ္စက္ၾကတယ္။ ဒီသာသနာပ တိတိၴေတြဟာ မိုးခိုၾကေသးတယ္။ ဒီငွက္ေတြဟာ သစ္ပင္ဖ်ားေတြမွာ အသိုက္ေတြျပဳလုပ္ၿပီး မိုးခိုၾကေသးတယ္။'လူေတြရဲ႕ အဲဒီကဲ့ရဲ႕သံကို ရဟန္းေတြၾကားရလို႔ ဘုရားရွင္အား ေလွ်ာက္ထားၾကတဲ့အခါ ရဟန္းေတြမိုးအခါမွာ မိုးခိုဖို႔ (ဝါဆိုဖို႔) ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
(မဟာဝါ ဘာသာဋီကာ(ဒု)၊ ၁၉၂)
ေဇာတိက
ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား ဝတ္႐ုံေသာသကၤန္းသည္ သစ္ ေခါက္ဆိုးေဆးဆိုးထားေသာ ပိတ္စသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ လူတို႔ဝတ္ေသာ အဝတ္ႏွင့္ ပိတ္စခ်င္းတူပါလ်က္ သကၤန္း ကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ေကာ္ေရာ္ျမတ္ႏိုး ရွိခိုးအမွဴးျပဳၾကပါ သနည္း။ ဤအေၾကာင္းကို ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား ရွင္ ဥပါလိမေထရ္ႀကီးက ေလွ်ာက္ထားေမးျမန္းေတာ္မူ၏။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ရွင္ဥပါလိမေထရ္၏အေမး ကို ''ခ်စ္သားဥပါလိ၊ ေရွးက လြန္ေလၿပီးေသာဘုရားတို႔ သည္လည္းေကာင္း၊ ယခုပြင့္ဆဲ ပြင့္လတၱံ႕ေသာဘုရားတို႔ သည္လည္းေကာင္၊ ဤဖန္ရည္ဆိုးေသာသကၤန္းျဖင့္သာ ကိေလသာအညစ္အေၾကးတို႔ကို ပယ္သတ္ၾကကုန္သည္။ ပိတ္စခ်င္းတူျငားလည္း ဖန္ရည္စြန္းေသာသကၤန္းသည္ ကိ ေလသာတို႔ကို သန္႔စင္ရာ၊ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္သို႔ မ်က္ေမွာက္ ျပဳရာအတြက္ တံခြန္သဖြယ္ျဖစ္သျဖင့္ ရွိခိုးဦးခိုက္ထိုက္ ေပသည္''ဟု မိန္႔ေတာ္မူေလ၏။
မွီျငမ္း - သာသနာေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ သာသနာေတာ္ ျပန္႔ပြား ေရးဦးစီးဌာန၊ (ဗုဒၶဘာသာေကာင္းတစ္ေယာက္)
သင္း, ကိုယ္, ဒု, အိပ္၊
မ်က္, ပရိက္, နိသိဒ္, မိုးအမာလို႔ဝိနယသံခိပ္က်မ္းမွာ လယ္တီဆရာေတာ္ မိန္႔ေတာ္မူတဲ့အတိုင္း
(၁)။သင္းပိုင္၊
(၂)။ကိုယ္ဝတ္၊
(၃)။ဒုကုဋ္၊ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး
(၄)။အိပ္ရာလႊမ္း၊
(၅)။မ်က္ႏွာသုတ္ပဝါ၊
(၆)။ပရိကၡာရာ ေစာဠပုဆိုး၊
(၇)။နိသီဒိုင္အခင္း၊
(၈)။မိုးေရခံသကၤန္း၊
(၉)။အမာလႊမ္း အနာလႊမ္း
သကၤန္းအားျဖင့္ “၉-ပါး ရိွ၏
ကိုးပါးေသာ သကၤန္းမွတစ္ပါး
ဝါဆိုသကၤန္း”ရယ္လို႔ သီးျခား မရွိ
ဝါဆိုသကၤန္းကို(ဝႆာဝါသိက) လို႔ ေခၚ၏၊
